Na przestrzeni wielu lat prowadzono liczne
badania archeologiczne w celu wyjaśnienia pochodzenia psa. Badania
archeologiczne prowadzono na obszarach Europy, Afryki, Ameryki Południowej i
Azji. Na podstawie tych badań naukowcy uznali, że najbardziej prawdopodobne
jest, że pies domowy pochodzi od wilka. Świadczy o tym, m.in.: budowa czaszki,
uzębienie, kształt źrenic, instynkt społeczny, a także sposób życia. Dodatkowo
potwierdziły to badania DNA. Obydwa gatunki mają taką samą liczbę chromosomów —
78.
 |
| Rys. Canis lupus (http://www.google.com). |
„W procesie ewolucji wilk osiągnął formę
morfologiczną zbliżoną do współczesnej już ponad milion lat temu. Ma wiele cech
wspólnych z psem domowym, ale też takich, które różnią te gatunki” (Bereszyński
2003).
Istnieją również teorie, że przodkiem psa
domowego mógł być szakal i lis. Jednak między psem domowym a lisem występują
bardzo duże różnice nie tylko w budowie anatomicznej, ale przede wszystkim w
liczbie chromosomów, która w przypadku psa jest większa. Ponadto lisy nie żyją
w grupach i stadach, tak jak czynią to psy i wilki. Na brak pokrewieństwa
pomiędzy szakalem a psem wskazuje fakt, że szakale nie lubią przebywać w
pobliżu psów. John Fisher pisze, że: „wzór zębowy psa i wilka jest zbliżony,
podczas gdy u szakala jest on różny od obydwu. Znamienne, że kiedy w roku 1965
Fuller i Scott ustalili dziewięćdziesiąt wzorów zachowań psów, aż osiemdziesiąt
jeden było charakterystycznych też dla wilków. Dźwięki wydawane przez psy i
wilki są podobne, a wydawane przez szakale — różne od obydwu. Podobnie ma się
rzecz z zachowaniami stadnymi”.
Badania paleontologiczne wykazały różnice między
rozmieszczeniem wilków i szakali. Wilki występowały głównie w północnych
obszarach Europy, natomiast terytorium występowania szakali obejmowało kraje południowe.
Jak pisze Kazimierz Ściesiński: „Szlaki wędrówek wilków wiodły od Irlandii i
Hiszpanii przez Europę Środkową i Syberię do Japonii; na południu tereny ich
bytowania sięgały do Półwyspu Indyjskiego. Obecnie wilki zostały wyparte z
terenów południowej i środkowej Europy. Rozmieszczenie szakali wygląda nieco
inaczej: szakal złocisty występuje od Sumatry do Kaukazu, a w Azji Mniejszej,
Syrii, na Węgrzech; szakal wilczy występuje w Egipcie”.
Z biegiem czasu wyodrębniły się trzy główne typy
psów, które różniły się wielkością i miejscem bytowania. Były to psy: górskie,
stepowe i leśne. W wyniku prowadzonej selekcji powyższe typy ulegały kolejnym
podziałom. W końcu uzyskano psy różniące się wyraźnie pod względem eksterieru.
W starożytności na obszarach Egiptu, Chin i Dalekiego Wschodu ludzie hodowali
psy dla swoich celów. Występowały wtedy 4 główne typy psów: pasterskie, łowcze,
stróżujące i domowe.
 |
| Rys. Canis lupus familiaris (http://www.zastavki.com). |
Jeśli chodzi o proces udomowienia psa, istnieje
wiele pytań na które nie udało się znaleźć jednoznacznej odpowiedzi. Nadal nie
udało się wyjaśnić dokładnie gdzie i kiedy miało miejsce udomowienie psa oraz w
jaki sposób zachodził ten proces. Jak piszą Monkiewicz i Wajdzik: „Peter
Savolainen wraz z zespołem zajął się ustaleniem miejsca, w którym narodziły się
współczesne psy. Analiza mitochondrialnego kwasu deoksyrybonukleinowego (mtDNA)
różnych współczesnych psów z Azji, Europy, Afryki i Ameryki wskazuje, na
podstawie zegara molekularnego, że wyodrębnienie psa z wilka nastąpiło około 15
tysięcy lat temu.” Najprawdopodobniej młode wilki zostały wyniesione z gniazda
i przygarnięte przez człowieka. Przyczyniło się to do wyodrębnienia odrębnego
gatunku – psa domowego. Z czasem wilki zaczęły stopniowo tracić swoje wilcze
cechy. W wyniku udomowienia zmianie uległ kształt czaszki i zmniejszyła się
masa mózgu. Naukowcy, którzy prowadzili badania psychologiczne stwierdzili, że
prawdopodobnie za sprawą udomowienia psa pojawiła się również inteligencja. W wyniku udomowienia wilka powstało 5 grup
psów: myśliwskie (Canis familiaris intermedium), pasterskie (Canis
familiaris optimae), szpicowate (Canis familiaris palustris),
chartowate (Canis familiaris leineri), dogowate (Canis familiaris
inostranzewi).
Z czasem poprzez udomowienie człowiek nauczył się
wykorzystywać zwierzęta dla swoich celów. Pies towarzyszył człowiekowi i
pracował dla niego, w zamian dostawał opiekę oraz wyżywienie. Konkretne rasy i
odmiany powstały w wyniku stosowanej przez człowieka selekcji hodowlanej.
Odmienne warunki klimatyczne oraz sposób życia ludzi miały bardzo duży wpływ na uformowanie się
nowych ras i odmian. Pierwsze rasy zaczęły się kształtować w XVIII wieku,
jednak do największego zróżnicowania psich ras doszło dopiero w następnym
wieku. Na przełomie XIX i XX wieku powstało dużo ras, które w późniejszym
czasie, w zależności od predyspozycji, zostały wykorzystane do wielu prac.
 |
| Rys. Pies (http://www.sheknows.com). |
„Pies towarzyszył człowiekowi od zarania jego
dziejów. Od samego początku był jego obrońcą, stróżem i pomocnikiem w
zdobywaniu pożywienia. Ludzie polowali na różne zwierzęta i w różny sposób
pomagały im w tym psy. Charty są jednymi z najstarszych, a niektórzy nawet
twierdzą, że najstarszymi psami wykorzystywanymi w łowiectwie. Wizerunki psów w
tym typie pojawiają się już w 9. Tysiącleciu p.n.e.” (Monkiewicz, Wajdzik
2008).
Anna Malwina Stojak
Zootechnik, Groomer
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz