środa, 9 kwietnia 2014

Pochodzenie i udomowienie psa - cz. 2


Na przestrzeni wielu lat prowadzono liczne badania archeologiczne w celu wyjaśnienia pochodzenia psa. Badania archeologiczne prowadzono na obszarach Europy, Afryki, Ameryki Południowej i Azji. Na podstawie tych badań naukowcy uznali, że najbardziej prawdopodobne jest, że pies domowy pochodzi od wilka. Świadczy o tym, m.in.: budowa czaszki, uzębienie, kształt źrenic, instynkt społeczny, a także sposób życia. Dodatkowo potwierdziły to badania DNA. Obydwa gatunki mają taką samą liczbę chromosomów — 78.

Rys. Canis lupus (http://www.google.com).

„W procesie ewolucji wilk osiągnął formę morfologiczną zbliżoną do współczesnej już ponad milion lat temu. Ma wiele cech wspólnych z psem domowym, ale też takich, które różnią te gatunki” (Bereszyński 2003).

Istnieją również teorie, że przodkiem psa domowego mógł być szakal i lis. Jednak między psem domowym a lisem występują bardzo duże różnice nie tylko w budowie anatomicznej, ale przede wszystkim w liczbie chromosomów, która w przypadku psa jest większa. Ponadto lisy nie żyją w grupach i stadach, tak jak czynią to psy i wilki. Na brak pokrewieństwa pomiędzy szakalem a psem wskazuje fakt, że szakale nie lubią przebywać w pobliżu psów. John Fisher pisze, że: „wzór zębowy psa i wilka jest zbliżony, podczas gdy u szakala jest on różny od obydwu. Znamienne, że kiedy w roku 1965 Fuller i Scott ustalili dziewięćdziesiąt wzorów zachowań psów, aż osiemdziesiąt jeden było charakterystycznych też dla wilków. Dźwięki wydawane przez psy i wilki są podobne, a wydawane przez szakale — różne od obydwu. Podobnie ma się rzecz z zachowaniami stadnymi”.

Badania paleontologiczne wykazały różnice między rozmieszczeniem wilków i szakali. Wilki występowały głównie w północnych obszarach Europy, natomiast terytorium występowania szakali obejmowało kraje południowe. Jak pisze Kazimierz Ściesiński: „Szlaki wędrówek wilków wiodły od Irlandii i Hiszpanii przez Europę Środkową i Syberię do Japonii; na południu tereny ich bytowania sięgały do Półwyspu Indyjskiego. Obecnie wilki zostały wyparte z terenów południowej i środkowej Europy. Rozmieszczenie szakali wygląda nieco inaczej: szakal złocisty występuje od Sumatry do Kaukazu, a w Azji Mniejszej, Syrii, na Węgrzech; szakal wilczy występuje w Egipcie”.

Z biegiem czasu wyodrębniły się trzy główne typy psów, które różniły się wielkością i miejscem bytowania. Były to psy: górskie, stepowe i leśne. W wyniku prowadzonej selekcji powyższe typy ulegały kolejnym podziałom. W końcu uzyskano psy różniące się wyraźnie pod względem eksterieru. W starożytności na obszarach Egiptu, Chin i Dalekiego Wschodu ludzie hodowali psy dla swoich celów. Występowały wtedy 4 główne typy psów: pasterskie, łowcze, stróżujące i domowe.


Rys. Canis lupus familiaris (http://www.zastavki.com).

Jeśli chodzi o proces udomowienia psa, istnieje wiele pytań na które nie udało się znaleźć jednoznacznej odpowiedzi. Nadal nie udało się wyjaśnić dokładnie gdzie i kiedy miało miejsce udomowienie psa oraz w jaki sposób zachodził ten proces. Jak piszą Monkiewicz i Wajdzik: „Peter Savolainen wraz z zespołem zajął się ustaleniem miejsca, w którym narodziły się współczesne psy. Analiza mitochondrialnego kwasu deoksyrybonukleinowego (mtDNA) różnych współczesnych psów z Azji, Europy, Afryki i Ameryki wskazuje, na podstawie zegara molekularnego, że wyodrębnienie psa z wilka nastąpiło około 15 tysięcy lat temu.” Najprawdopodobniej młode wilki zostały wyniesione z gniazda i przygarnięte przez człowieka. Przyczyniło się to do wyodrębnienia odrębnego gatunku – psa domowego. Z czasem wilki zaczęły stopniowo tracić swoje wilcze cechy. W wyniku udomowienia zmianie uległ kształt czaszki i zmniejszyła się masa mózgu. Naukowcy, którzy prowadzili badania psychologiczne stwierdzili, że prawdopodobnie za sprawą udomowienia psa pojawiła się również inteligencja. W wyniku udomowienia wilka powstało 5 grup psów: myśliwskie (Canis familiaris intermedium), pasterskie (Canis familiaris optimae), szpicowate (Canis familiaris palustris), chartowate (Canis familiaris leineri), dogowate (Canis familiaris inostranzewi).

Z czasem poprzez udomowienie człowiek nauczył się wykorzystywać zwierzęta dla swoich celów. Pies towarzyszył człowiekowi i pracował dla niego, w zamian dostawał opiekę oraz wyżywienie. Konkretne rasy i odmiany powstały w wyniku stosowanej przez człowieka selekcji hodowlanej. Odmienne warunki klimatyczne oraz sposób życia ludzi miały bardzo duży wpływ na uformowanie się nowych ras i odmian. Pierwsze rasy zaczęły się kształtować w XVIII wieku, jednak do największego zróżnicowania psich ras doszło dopiero w następnym wieku. Na przełomie XIX i XX wieku powstało dużo ras, które w późniejszym czasie, w zależności od predyspozycji, zostały wykorzystane do wielu prac.

Rys. Pies (http://www.sheknows.com).

 

„Pies towarzyszył człowiekowi od zarania jego dziejów. Od samego początku był jego obrońcą, stróżem i pomocnikiem w zdobywaniu pożywienia. Ludzie polowali na różne zwierzęta i w różny sposób pomagały im w tym psy. Charty są jednymi z najstarszych, a niektórzy nawet twierdzą, że najstarszymi psami wykorzystywanymi w łowiectwie. Wizerunki psów w tym typie pojawiają się już w 9. Tysiącleciu p.n.e.” (Monkiewicz, Wajdzik 2008).
 
Anna Malwina Stojak
Zootechnik, Groomer
 

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz