Pochodzenie i udomowienie psa - cz. 1

Pies domowy (Canis lupus familiaris) jest najstarszym zwierzęciem domowym. Zaliczany jest do rzędu ssaków drapieżnych (Carnivora) i rodziny psowatych (Canidae). Rodzina psowatych zawiera 15 rodzajów, a wśród nich rodzaj pies (Canis), do którego należą: wilki, szakale, kojoty, dzikie psy, dingo i psy domowe.

Rys. Dingo (http://www.news.com.au).

 

Za przodków ssaków drapieżnych uważa się kreodonty (Creodonta), zwierzęta żyjące w paleogenie. Kreodonty, które były ssakami pramięsożernymi, swoim wyglądem bardziej przypominały ssaki owadożerne. Stopniowo zaczęły wymierać w oligocenie i tylko nieliczne osobniki kreodontów przetrwały do miocenu. Kreodonty dały początek właściwym ssakom drapieżnym. W epoce oligocenu wymarły zwierzęta żyjące na obszarach Europy. Z tego powodu uważa się, że przodkowie psa pochodzą z obszarów Ameryki Północnej. Według danych paleontologicznych przodkowie psa wywodzą się z rodziny Miacidae. Miacis, które są bazalnym przedstawicielem Miacidae, żyły w epoce eocenu i zamieszkiwały ówczesną Amerykę Północną. Od Miacis wywodzą się wszystkie psowate i kotowate. Blisko 12 milionów lat temu, w epoce miocenu, żył ssak Tomarctus, którego budowa kończyn przypominała budowę kończyn współczesnych wilków, psów oraz lisów. Budowa uzębienia tego ssaka przypominała uzębienie psa. Blisko 3 – 4 miliony lat temu, na obszarach Europy Zachodniej, pojawiły się pierwsze prapsy, natomiast pierwszy Canis lupus wykształcił się około 2 miliony lat temu. W wyniku zmian klimatycznych zwierzęta roślinożerne przemieszczały się w poszukiwaniu pożywienia. Zwierzęta mięsożerne podążając za zwierzętami roślinożernymi rozprzestrzeniły się na terenie całej Eurazji.

 



Rys. Wilk (Canis lupus) (http://commons.wikimedia.org).

Pierwsze szczątki psów odkryto podczas wykopalisk prowadzonych od Północnej Europy po Palestynę. Pochodzą one z okresu mezolitu czyli sprzed 10000 - 4000 lat p.n.e. Uważa się, że najstarszy szkielet psa, z obszarów Europy, pochodzi z Senckenbergu. Przypuszcza się, że pochodzi on z okresu 9000 - 7500 lat p.n.e. Podczas późniejszych wykopalisk, prowadzonych na terenie Europy, znaleziono szkielety dużych psów domowych (Canis familiaris inostrauzevi) sprzed 8000 - 6500 lat p.n.e., u których zauważono wiele cech dingo i wilka. Na podstawie tych informacji stwierdzono, że udomowienie psa nastąpiło w starszej epoce kamienia (paleolicie). W młodszej epoce kamienia (neolicie) powszechne były małe rasy. Dopiero w epoce brązu 4 pojawiły się duże odmiany. W tym czasie powszechnie występował Canis familiaris martis optimae (przodek psów pasterskich) oraz Canis familiaris intermedius (przodek wyżłów i pointerów).

Najprawdopodobniej proces udomowienia przebiegał w różnych, niezależnych miejscach na świecie i w różnych okresach czasu. Uważa się, że pies jest najwcześniej udomowionym zwierzęciem. Ludzie przez wieki wykorzystywali umiejętności psów dla swoich celów i potrzeb. O wczesnym udomowieniu psa na obszarach Egiptu, Indii i Persji świadczą liczne wykopaliska oraz mumie psów. W starożytnym Egipcie na malowidłach i rzeźbach przedstawiane były charty, których praprzodkiem był Canis familiaris leineri.

 

Anna Malwina Stojak

Zootechnik, Groomer

 

 

Fanpage Bloga