Zdrowie i kondycja mają wpływ na długość i jakość życia psa. Racjonalne żywienie jest niezbędne do życia oraz uzyskania i wychowania zdrowego potomstwa. Polega ono na całkowitym pokryciu zapotrzebowania organizmu na energię i wszystkie niezbędne składniki pokarmowe, takie jak: białko, tłuszcze, węglowodany, witaminy oraz składniki mineralne. Odpowiedni dobór składników odżywczych zapewnia prawidłowy: rozwój fizyczny, zdrowie i sprawność użytkową. Podczas ustalania diety dla psa powinno się brać pod uwagę jego wiek, wielkość, aktywność, jak również stan zdrowia.
Białko jest najważniejszym i najbardziej wartościowym składnikiem pokarmowym. Jest niezbędne do budowy i odbudowy tkanek. Białka z uwagi na ich pochodzenie dzielimy na zwierzęce i roślinne. Pies jest zwierzęciem mięsożernym. W przeszłości żywił się przede wszystkim zwierzętami roślinożernymi, dlatego podstawową karmą psa powinno być białko pochodzenia zwierzęcego. Białko zwierzęce zawarte w mięsie stanowi źródło pełnowartościowego białka.
Należy jednak pamiętać, że samo mięso nie jest dobrym pożywieniem dla psa, ponieważ nie pokrywa zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze. Mięso stanowi dobre źródło białka, żelaza i witamin z grupy B, jednak długotrwałe żywienie samym mięsem może prowadzić do zaburzenia w gospodarce wapniowo-fosforanowej. Niedobór wapnia w diecie prowadzi do zaburzeń wzrostu kości, co może być przyczyną deformacji szkieletu. Prawidłowy stosunek wapna do fosforu powinien wynosić 1,2:1,0. Długotrwałe żywienie starszych psów samym mięsem powoduje również nadmierne obciążenie nerek i wątroby. Bardzo dobre źródło białka stanowią ryby morskie i słodkowodne. Posiada ono bardzo wysoką jakość. Ryby, przede wszystkim morskie, takie jak: makrela, sardynka, śledź i łosoś zawierają dużo wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, witaminę A, fosfor i wapń. Źródło białka pochodzenia zwierzęcego może stanowić również: twaróg, mleko i ser. Psy mimo, że z natury są zwierzętami mięsożernymi mogą dobrze wykorzystywać składniki odżywcze z produktów roślinnych. Dobrym źródłem białka roślinnego są drożdże oraz rośliny strączkowe, takie jak: soja, fasola i groch. Białka pochodzenia roślinnego powinny być podawane w mniejszych ilościach w stosunku do białka zwierzęcego, ponieważ są gorzej trawione.
Podstawowe źródło energii stanowią węglowodany. Ich głównym źródłem jest: kasza, płatki owsiane, jęczmienne, pszeniczne, śruta zbożowa, chleb, ryż, a także ziemniaki. Psy mają stosunkowo krótki przewód pokarmowy i w niewielkim stopniu są w stanie trawić błonnik pokarmowy. Mimo to w niewielkich ilościach jest on potrzebny. Błonnik stymuluje jelito, zapobiega zaparciom, spełnia rolę wypełniacza i daje poczucie sytości. Największy stosunek białka do węglowodanów powinien być u psów młodych, rosnących oraz użytkowych i powinien wynosić 1:1. U suk w czasie ciąży i laktacji 3:2, natomiast u psów niepracujących 1:2.
Tłuszcze stanowią bardzo dobre źródło energii, witaminy E oraz niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Tłuszcze są niezbędne do prawidłowego trawienia i wchłaniania witamin A, D, E, K. Tłuszcze dają poczucie sytości, wpływają na smakowitość oraz poprawiają strukturę pokarmu. Ich źródło stanowi: masło, smalec, mięso. Największą role pełnią NNKT, których podstawowym źródłem są oleje roślinne, takie jak olej: słonecznikowy, kukurydziany oraz sojowy. Olej lniany, rzepakowy oraz oliwa z oliwek ma korzystny wpływ na stan skóry i sierści, prace nerek i rozród. W przypadku alergii bardzo korzystne właściwości ma olej z wiesiołka i ogórecznika (korzystny wpływ na wszelkiego rodzaju dermatozy). Zróżnicowany udział tłuszczów gwarantuje piękną zdrową i błyszczącą okrywę włosową oraz chroni przed chorobami skóry, miażdżycą i bezpłodnością.
W celu zapewnienia psu prawidłowego rozwoju i odporności na infekcje należy dostarczyć mu witamin. Ich brak może być przyczyną poważnych problemów zdrowotnych. Główne źródło witamin stanowią pokarmy pochodzenia roślinnego, drożdże (witaminy z grupy B), oleje roślinne (E) oraz tran rybi (A i D). Bardzo dobrym źródłem tych związków organicznych są produkty miąższowe: wątroba, nerki, mózg oraz gruczoły dokrewne. Zasobne w witaminy są również jaja, jarzyny i owoce.
W pożywieniu psa powinny znaleźć się również składniki mineralne, które są niezbędne do prawidłowego przebiegu procesów biochemicznych i fizjologicznych. Znaczenie ich jest szczególnie duże w okresie wzrostu, rozpłodu i karmienia młodych mlekiem matki. Biorą one udział w regulowaniu przemiany materii i budowie organizmu. Wchodzą w skład aminokwasów, enzymów, hormonów i witamin. Ze względu na zapotrzebowanie organizmu składniki mineralne dzieli się na: makroelementy i mikroelementy. Do pierwiastków strukturalnych (makroelementów) należy: wapno, fosfor, sód, potas, chlor, żelazo, magnez i siarka. Do pierwiastków śladowych (mikroelementów): żelazo, cynk, miedź, mangan, molibden, jod, fluor, chrom, selen. Niezmiernie ważnymi pierwiastkami są wapń i fosfor, które wchodzą w skład kości i biorą udział w prawidłowym rozwoju i wzroście psa, a ich niedobór może powodować krzywice. Zapotrzebowanie na wapń i fosfor jest szczególnie duże w okresie rozpłodu, laktacji i wzrostu. Najważniejszym i niezbędnym do życia składnikiem pokarmowym jest woda, dlatego zawsze trzeba zapewnić psu stały dostęp do czystej i świeżej wody do picia.
Anna Malwina Stojak
Zootechnik, Groomer
